Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã chỉ đạo cần tạo ra những chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện trong công tác dạy và học ngoại ngữ, nhấn mạnh mục tiêu cao nhất là người học có thể sử dụng thành thạo trong công việc và cuộc sống. Định hướng này khẳng định vai trò chiến lược của ngoại ngữ và yêu cầu các cơ sở đào tạo, bao gồm cả bậc đại học, phải có những đổi mới đột phá.
Tại phiên họp quan trọng của Ủy ban Quốc gia về Đổi mới giáo dục và đào tạo diễn ra mới đây, những định hướng mang tính chiến lược đã được đưa ra, yêu cầu cấp thiết phải tạo ra những chuyển biến thực chất trong công tác dạy và học ngoại ngữ trên cả nước. Đây là một tín hiệu quan trọng, khẳng định vai trò của ngoại ngữ như một công cụ thiết yếu và một năng lực cốt lõi để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quốc gia, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Mục tiêu cốt lõi: Sử dụng thành thạo là thước đo cao nhất
Chỉ đạo của Phó Thủ tướng đã nhấn mạnh một sự thay đổi trong tư duy: mục tiêu cao nhất và xuyên suốt của việc dạy và học ngoại ngữ không còn là điểm số hay thành tích thi cử, mà là để người học có thể sử dụng thành thạo, tự tin trong giao tiếp, học tập và làm việc. Năng lực ngoại ngữ phải trở thành một kỹ năng sống, một công cụ lao động hiệu quả của mỗi công dân Việt Nam trong kỷ nguyên số.
Để đạt được mục tiêu này, việc chỉ nỗ lực trong khuôn khổ nhà trường là chưa đủ, mà cần có những giải pháp đồng bộ và mang tính đột phá trên quy mô toàn xã hội.
4 Giải pháp đột phá để xây dựng hệ sinh thái học ngoại ngữ
Để hiện thực hóa mục tiêu trên, Phó Thủ tướng đã chỉ ra sự cần thiết của các giải pháp toàn diện, tập trung vào việc kiến tạo một môi trường thuận lợi để mọi người dân có thể học và sử dụng ngoại ngữ.
1. Xây dựng một “Hệ sinh thái” học tập mở: Chỉ đạo này nhấn mạnh việc phải vượt ra khỏi khuôn khổ lớp học truyền thống. Một “hệ sinh thái” học tập toàn diện cần được kiến tạo, nơi người học có thể tiếp xúc và sử dụng ngoại ngữ một cách tự nhiên. Điều này bao gồm việc lồng ghép ngoại ngữ vào các chương trình giải trí trên không gian mạng, khuyến khích các hoạt động cộng đồng sử dụng ngoại ngữ, và đặc biệt là tạo ra nhu cầu sử dụng ngoại ngữ thực tế tại môi trường doanh nghiệp.
2. Đổi mới căn bản phương pháp giảng dạy: Phó Thủ tướng yêu cầu một sự thay đổi trong tư duy sư phạm, chuyển từ việc dạy tập trung vào ngữ pháp, từ vựng sang phương pháp lấy người học làm trung tâm. Các phương pháp giảng dạy hiện đại, tăng cường tương tác, học qua dự án và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số (trí tuệ nhân tạo, thực tế ảo…) phải được đẩy mạnh để tạo ra sự hứng thú và nâng cao hiệu quả học tập, giúp người học tự tin giao tiếp.
3. Chuẩn hóa và không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên: Giáo viên được xác định là nhân tố then chốt, quyết định sự thành công của công cuộc đổi mới. Cần có kế hoạch tổng thể để đào tạo, bồi dưỡng, đảm bảo đội ngũ giáo viên không chỉ giỏi về chuyên môn ngôn ngữ mà còn phải liên tục cập nhật các phương pháp sư phạm hiện đại, có khả năng truyền cảm hứng và dẫn dắt người học.
4. Đẩy mạnh xã hội hóa, mở rộng hợp tác quốc tế: Việc học ngoại ngữ sẽ hiệu quả hơn khi có sự tham gia của cả xã hội. Cần có cơ chế khuyến khích sự tham gia của các chuyên gia quốc tế, người bản ngữ, các tình nguyện viên và các tổ chức xã hội vào quá trình dạy và học. Điều này không chỉ làm phong phú thêm môi trường giao tiếp mà còn giúp người học tiếp cận với các nền văn hóa khác nhau một cách trực tiếp và sinh động.
Ý nghĩa và Tác động đến Giáo dục Đại học và Người đi làm
Những chỉ đạo của Phó Thủ tướng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tạo ra cả cơ hội và thách thức đối với hệ thống giáo dục đại học và những người đã đi làm đang có nhu cầu nâng cao trình độ.
Đối với các trường đại học, đây là một yêu cầu phải tự làm mới mình. Các chương trình đào tạo Cử nhân Ngôn ngữ Anh không thể chỉ dừng lại ở việc cung cấp kiến thức ngôn ngữ thuần túy. Thay vào đó, các trường cần xây dựng chương trình đào tạo có định hướng ứng dụng rõ nét, gắn liền kiến thức ngôn ngữ với các lĩnh vực chuyên môn mà thị trường lao động đang “khát” nhân lực như Kinh tế, Thương mại, Luật pháp…
Đối với người đi làm, định hướng này khẳng định rằng, việc sở hữu một tấm bằng Cử nhân Ngôn ngữ Anh bài bản ngày càng trở nên giá trị. Các doanh nghiệp sẽ có yêu cầu cao hơn, không chỉ tìm kiếm người “biết” tiếng Anh, mà tìm kiếm những “chuyên gia” có khả năng sử dụng tiếng Anh như một công cụ chiến lược trong công việc, có tư duy toàn cầu và am hiểu văn hóa quốc tế.
Các chương trình đào tạo từ xa, với sự linh hoạt và khả năng ứng dụng công nghệ hiện đại, chính là một trong những lời giải hiệu quả nhất để hiện thực hóa chủ trương này. Các chương trình như Cử nhân Ngôn ngữ Anh hệ từ xa của Trường Đại học Công đoàn cho phép người đi làm có cơ hội tiếp cận một chương trình đào tạo đại học chất lượng, có chiều sâu, đáp ứng chính xác định hướng “học để sử dụng thành thạo” mà Chính phủ đang thúc đẩy.
Tóm lại, việc tạo ra một chuyển biến toàn diện trong dạy và học ngoại ngữ là một nhiệm vụ chiến lược, đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Đây là con đường tất yếu để Việt Nam xây dựng một thế hệ công dân toàn cầu, tự tin hội nhập và đưa đất nước phát triển lên một tầm cao mới.